Elk mens heeft executieve functies. Het zijn hersenfuncties die je nodig hebt om te komen van een idee of een plan tot de uitvoering. Dat wat je daartussen doet wordt aangestuurd door je executieve functies. De hersenfuncties die je nodig hebt om te komen van een idee of een plan tot de uitvoering.
Deze bestaan uit 11 tot 12 functies. Je kunt bij deze functies denken aan je vermogen om te plannen, je timemanagement of hoe goed je je aandacht ergens bij kunt houden. Het heeft te maken met alles wat je nodig hebt om tot een uitvoering te komen.
Wat er bij ADHD gebeurt is dat er relatief veel executieve functies niet zo goed ontwikkeld zijn. Dat is lastig. Sommige liggen erg voor de hand. Je rem bijvoorbeeld. Eerst denken dan doen. Dat is voor veel ADHD’ers moeilijk. Ook je aandacht ergens bijhouden gaat bij sommige lastig. Je moet dan bijvoorbeeld prikkels kunnen negeren. Je focus en je aandacht erbij houden gaat hem daardoor vaak niet worden. Tevens plannen, prioriteiten stellen en timemanagement zijn een grote uitdaging. Je kunt executieve functies zien als iets wat je goed kunt of niet. Bij iedereen is dat anders.
Sommige executieve functies ontwikkel je al heel vroeg, andere later. Je moet ze goed blijven oefenen tussen je basisschooltijd en de pubertijd. In deze periode kun je ze het beste aanleren en oefenen. Bij ADHD is het zo dat dat vaak niet gebeurd.
De visie van Eveline Roux bij het omzetten van de executieve functies naar de dagelijkse praktijk
Eveline Roux geeft trainingen en coacht vrouwen met ADHD. Een van haar thema’s van de workshops zijn de executieve functies. Zij geeft aan dat het belangrijk is dat je weet welke executieve functies bij jou niet goed werken en hoe je er last van hebt.
Bij mensen met ADHD is het vaak zo dat ze hun doel niet halen. Denk hierbij aan het op tijd de deur uitgaan. Wanneer je ADHD hebt lukt dat vaak niet. Wanneer het niet lukt hebben sommigen het gevoel dat ze dom zijn en dat het de volgende keer moet lukken om op tijd de deur uit te gaan. Je gaat er dan ook alles aan doen om je doel te bereiken. Toch is het vaak niet effectief. Je moet gaan kijken wat er wél werkt en hoe jij op tijd de deur uit kunt zonder jezelf uit te putten. Wat is er nodig om je doel te bereiken zonder dat je jezelf naar beneden haalt?
Eveline geeft een aantal tips. Je zou bijvoorbeeld Itas de avond van tevoren klaar kunnen zetten wanneer je het moeilijk vindt om je tijd te managen. Wanneer je moeite hebt met het stellen van prioriteiten zou je kunnen nagaan of je gedoucht de deur uit wil of niet. Hoeft dat niet per se? Dan zou je ’s avonds kunnen douchen.
Ga dus bij jezelf na welke executieve functies bij jou minder goed werken. Let hierbij ook op eventuele faalangst of perfectionisme. Deze kunnen namelijk ook bijdragen aan het probleem. Besef je dat niet alles een prioriteit hoeft te zijn en dat niet alles belangrijk is om te doen.
In welke executieve functie ben jij al heel goed in? Ofwel, welke functies zijn bij jou goed ontwikkeld en kan je nog meer inzetten?
ADHD Dingen staat voor het ook kijken naar de positieve kanten.
Denk soms bij jezelf ‘het is oké’
Het is voor veel mensen met ADHD moeilijk om te denken ‘het is oké’. Probeer toch om niet altijd na te blijven denken over hoe alles beter kan. Je zou bijvoorbeeld een externe hulpbron in kunnen zetten, zoals familie of een vriend. Deel even lekker al je ideeën en laat een ander oordelen of je met te veel dingen bezig bent of niet. Zo kun je samen tot het inzicht komen dat je toch echt even wat minder op je bord moet nemen. Laat de ander zeggen dat het oké is.
Andere manieren om je executieve functies te verbeteren
Het maakt niet uit welke executieve functies niet goed ontwikkeld zijn. Met deze manieren kun je ermee omgaan:
Herken jezelf
Allereerst moet je jezelf herkennen. Heb je wel of niet de diagnose ADHD? Wanneer je de diagnose hebt en jezelf herkent in de symptomen kan het een verademing zijn. Je weet dan wat de oorzaak is van je problemen. Nu weet je dan ook wat je eraan kunt doen.
Definieer het probleem
Wanneer je weet waar je last van hebt kun je het probleem gaan definiëren. Dit kun je bijvoorbeeld doen met iemand die je vertrouwt. Het kan uiteraard ook alleen, maar wanneer je het samen doet kan dat ook erg fijn zijn. Het belangrijkste is dat je erachter komt waar je precies last van hebt en welk probleem je op wil lossen.
Bepaal je doel
Nu je weet waar je last van hebt en wat je probleem is kun je een doel gaan bepalen. Maak het doel niet te breed, maar zorg ervoor dat hij concreet is. Door concrete doelen te stellen kun je meer successen vieren. Dit is erg belangrijk bij ADHD. Wanneer het lukt voel je je blij en wanneer het niet lukt is het geen grote ramp. Wanneer je je doel hebt gesteld kun je gaan nadenken over je strategie, je plan en je campagne. Hoe ga je je doel bereiken? Je kunt proberen de executieve functie waar je moeite mee hebt aan te leren. Heb je problemen met plannen? Dan kun je bijvoorbeeld gaan werken met een agenda.
Wat heb jij nodig om stappen te kunnen zetten?
Probeer te werken met slimme trucjes
Wanneer het je niet lukt om een executieve functie aan te leren, kun je gebruik maken van slimme trucjes. Denk hierbij aan je telefoon bovenop je tas te leggen, zodat je deze niet vergeet. Ook kun je gebruik maken van een agenda of een notitieboekje. Hiermee kun je ervoor zorgen dat je de gedachten uit je hoofd haalt. Dit doe je door ze in een notitieboekje op te schrijven. Of maak een boodschappenlijstje voordat je boodschappen gaat doen. Dan hoef je niet alles te onthouden.
Pas je omstandigheden aan
Het kan helpen om je omstandigheden in zowel je fysieke omgeving als je sociale omgeving aan te passen. Hiervoor zul je mensen moeten laten weten dat je ADHD hebt en dat je vastloopt op bepaalde functies. Dit kan moeilijk zijn, maar het is ook erg belangrijk. Bij het aanpassen van je fysieke omgeving kun je denken aan de inrichting van je werkruimte. Zorg ervoor dat je belangrijke dingen, zoals rekeningen, in het zicht legt. Zo voorkom je dat je deze vergeet.
Je kunt ook je sociale omgeving aanpassen. Hierbij kun je denken aan hoe druk je het wil hebben op een feestje. Nodig je 30 mensen in één keer uit? Of doe je het in kleinere groepen, zodat je de prikkels beperkt? Het is hierbij belangrijk dat je aan jezelf denkt en dat je doet wat goed voelt.
Het derde wat je aan kunt passen zijn de omstandigheden van je taken. Doe je thuis bijvoorbeeld alle administratieve taken en lukt dit niet goed? Dan kun je de hulp van je huisgenoten, je partner of een boekhouder inschakelen. Kom samen tot een oplossing. Dit kun je ook op je werk doen.
Tot slot
Het belangrijkste is dat je de focus houdt op prioriteiten. Begin met kleine doelen en vier de succesmomenten. Jezelf vaak een kleine beloning geven kan helpen bij het behalen van je uiteindelijke doel.
Meer hulp nodig? Je kunt Eveline vinden op de website adhdbijvrouwen.nl. Ze ontvangt klanten voor coaching en trainingen in Purmerend. Ook kan ze coachen via zoom.