Hoogleraar Roshan Cools legt uit waarom veel mensen met ADHD het lastig vinden om te starten en te stoppen met een taak. Verder gaat het over de functie van dopamine en er wordt besproken of het erg is om niet altijd gefocust te zijn. Dit doet zij aan de hand van haar onderzoek: Wat is het effect van Ritalin op het brein?
De functie en het effect van dopamine
Het hoofdonderwerp van het gesprek is de functie van dopamine. We bespreken de relatie tussen dopamine en ADHD. Wat is het effect van dopamine op bijvoorbeeld creativiteit? Of op depressiviteit? Helemaal interessant: wat is de link tussen Parkinson en ADHD?
Roshan Cools is hoogleraar bij Radboud Universiteit in Nijmegen. Zij is een expert op het gebied van onderzoek naar de relatie tussen hersenen, drugs en gedragscontrole.
Focus of juist flexibiliteit
Dopamine is een chemische boodschapperstof die diep in het brein wordt gemaakt. Als een soort sproeier wordt de dopamine vervoerd naar onder andere de prefrontale cortex (voorkant van je hersenen) en de basale ganglia (het deel diep in het midden van je hersenen). Daar kan de stof de mate van activiteit van zenuwcellen (ofwel de frequentie van elektrische signalen) beïnvloeden.
Het effect van dopamine hangt af van het gebied waarin het zich bevindt. Zo kan dopamine in de prefrontale cortex (voorkant van je hersenen) bijdragen aan focus, terwijl het in de basale ganglia (het deel diep in het midden van je hersenen) bijdraagt aan flexibiliteit van aandacht.
Te veel dopamine heeft ook nadelen
Ritalin (methylfenidaat) verhoogt de dopamine huishouding in de hersenen. Maar de effecten van deze middelen kunnen bij gezonde mensen sterk verschillen, volgens haar. Dat hangt af van hoeveel dopamine iemand van nature aanmaakt. Roshan geeft aan dat het een vooroordeel is dat het altijd goed is om gefocust te zijn.
Gebrekkige controle en concentratie niet altijd een slechte zaak is, daarmee stel je de vrije ongebonden geest open, die zorgt voor creativiteit en innovatie.
Effect van dopamine op menstruatie
In de aflevering wordt er gerefereerd naar het onderzoek van Emily Jacobs over het effect van dopamine op menstruatie. In een publicatie beschrijft Emily Jacobs hoe effecten van cyclus afhangen van genetisch bepaalde dopamine niveaus.
Vrouwen met genetisch bepaalde lage dopamine niveau presteren beter tijdens menstruatie (dag1 en 2 van de cyclus, als estradiol laag is) dan op dag 11,12, als estradiol hoog is). Estradiol is het vrouwelijk geslachtshormoon. Daarentegen presteren vrouwen met genetisch bepaalde hoge dopamine niveaus beter op dag 11,12 dan op dag 1,2. Dit is vanwege de positieve relatie tussen estradiol en dopamine en de inverted-U shaped relatie: intermediate levels of dopamine are optimal for performance. Klik hier om naar het onderzoek te gaan.
Notes
- Website van Roshan Cools
- Blog: Ritalin zorgt niet altijd voor een beter brein; Lieneke Janssen en Cools; 17 juni 2015
- Artikel: (Durstewitz & Seamans, 2008; Cools en D’Esposito 2011).
- Artikel: Estrogen Shapes Dopamine-Dependent Cognitive Processes: Implications for Women’s Health; Jacobs and Mark; D’EspositoJournal of Neuroscience 6 April 2011
- Meer weten over hersenen? Luister dan naar de aflevering met Sandra Kooij over het verschil tussen een “normaal” brein en een “ADHD-brein”.
Luister nu
- Luister de aflevering op Spotify
- Luister de aflevering via Apple Podcasts